Friday, April 30, 2010

'Shuuu' kan ti 'seee'

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

Financial year liam ta- 2009-2010 chhunga Mizoram budget sum cheng vaibelchhe tel chu hman lohvin a tawl a ni awm e.

Budget Session (March ni 18-April ni 5) liam ta-ah khan chief minister, finance changtu ni bawk Pu Lal Thanhawla chuan hemi chungchang hi vawi hnih vawi thum a sawichhuak a, thinrim thlak a tih thu hial a sawi a nih kha.

April ni 5, Budget Session tawp ni-ah sum riral chungchang hi sawiho a ni a, chief minister chuan, "Finance minister leh planning minister hi mawhphurtu chu a ni mai a," tiin hman lohva cheng vaibelchhe tel riral taah mawh a inbel a, plan finalization a tlai vangin sum hman hman loh a awm tia sawiin, February thla chhunga an plan te peihfel hman turin department-te an ti a, mahse, an peih fel hman lo niin a sawi.

House-a a sawichhuah hmasak tum khan thinrim thlak a tih thu a sawi a, he thil-a mawhphurtute pawh an theihnghilh theih loh tur khawpa na-in hrem an ni dawn niin a sawi nghe nghe. April ni 5-a hemi chungchang an sawiho tum pawh hian State Bank of India chauh lo pawh dawr tur Mizoramah an awm thu sawiin, 'State Bank of India ringawt hi kan hmang a, tianga an indaih lo dawn a nih chuan Punjab and Sind Bank te pawh an lo lut tawh a,' a ti a, thinrim thlak a la ti niin a lang.

Chhun chawlh an hmang a, chawhnu lamah erawh a thinrim thlak vak ta lo; "Mipui vantlang leh house member zahawm takte pawh manganna leh chi-aina tur chi niin a lang lo," tiin chief minister berin a sawi ta.

"Thla hnih thla thum chhungin supplementary demand sawi tura season koh leh a ngai dawn a, khami hunah khan 'lapse' zawng zawng a thun leh theih vek a ni," tih thu te kan hre ta hial mai.

April ni 8-a sorkar thuchhuak pakhatah phei chuan department lamin an sum an chan ang a, state chuan a chan dawn lo tih te kan hre ta. Thil thinrim thlak hauh lohvah kan lo thinrim chiam ni awm tak a ni! Thil 'serious' ni hauh lo kha thil 'serious' emaw tiin House member zahawm tak takte'n an lo sawiho te pawh a ni mai thei!

Englo a ni ang; hmanah min bomb emaw tiin kan lo tlanchhe chiam chiam tawh a, khatiang deuh khan thil kan hresual leh a ni mai thei! Khami tum khan thlawhna sipaite khan an ti ho ve bawk a, "Kan thil rawn thlak hi bomb pawh a ni lo a nia..." ti te-a min lo hrilh tur kha a nia! Tun tumah pawh hian kan hruaitute sawichhuah dan hmasain a zir lo ve bawk a, "A thinrim thlak loh, kan pawisa kan chan dawn chuang lo," te tih tur a nia! Mipui chuan budget awmzia hre hauh lo pawhin 'thil pawi' emaw kan lo tih loh nakah!

A tira kan hriat dan chuan hetia kan pawisa kan hman hman loh hi cheng vaibelchhe 62 vel a ni a, thuneitute'n an han chhut chiang a, cheng vaibelchhe 68 chuang a ni tih kan han hre leh a. Chutah a aia chiangin kan han hre leh a, cheng vaibelchhe 70 chuang a lo ni. He thu ka buatsaih lai hian cheng vaibelchhe 70.52 a ni a, hmeichhe rilru ang deuh a nia, a la danglam leh thut thut thei, hei ai hian a la tam mai thei.

Chutiang zat chu hmang hman lo mah ila hotute chuan kan state-in kan chan dawn lo niin an sawi a, chi-aina tur a awm lo niin an sawi.

Finance leh economic lam hre ve lo tan chuan buaina tur a tam ta khawp mai; kan sum hman hman loh hi kan chan lo a nih chuan India ramah pawisa a 'lapse' thei lo tihna a ni mai thei. Mahse, 'non-lapsable' tih tawngkam te a awm bawk si. Chutiang tawngkam te a awm a nih chuan 'lapse' thei a awm tihna a ni thung ang. Ka hre bik lo. 'He'ng pawisa hi state consolidated fund-ah a luh vek avangin state-in a chan dawn lo' tih tawngkam te kan han hria a, nachhawkna tha chi ei ang maiin a nuam huai huai mai. Mahse, 'consolidated fund' te chu Mizoram chanpual sum zawng zawng sawina kha a ni mai lo'm ni? Chu kan chanpual-a mi chu cheng engemaw zat kan hmang hman lo kha a ni a, chu chu kan chan tihna a ni mai em? Kan chan chuang lo? Mipui chuan hriatthiam loh kan ngah tulh tulh mai. Ngaihven viau mah ila kan hriatthiam phak loh luat avang hian chanchinbu lamah pawh mahni ngaihdan kan tarlang ngam lo niin a lang.

Sawi leh ta thin ila- 'Mipui sum cheng vaibelchhe tel' te kan ti, 'ram hmasawnna tur sum' te kan ti, dawt chu a ni miah lo, kan sawi dik. Mahse, cheng vaibelchhe 70 chuang hi hmang hman pawh ni ila hetia kan sawi ang em em hian mipuiin an chawr ka ring miah lo. Hlawkpui zawng an awm ang, tin, tangkaina mual mual te pawh a nei ang, mahse, hetia kan sawi ang em em hi chu a nih ka ring lo, mi tlemte bawkin an chhawr ang.

Hotute berin kan sum kan hloh dawn lo niin an sawi alawm le, thlamuang takin awm phawt mai teh ang. Amaherawhchu, khatia 'shuuu' an han ti hmasa vel kher khan min bum alawm, 'Shuuu' an tih leh 'seee' si khan.

Engpawhnise, hetiang thil han tawn bap bap te hi kan inhmeh ka ti!

Related Posts :



No comments:

Post a Comment