Monday, July 19, 2010

MAHNI INTIHLUM!

¢ HC Vanlalruata

Hman deuh, Presbyterian Kohhranin mahni intihlumte Pastor leh Upa-in vui an khap lai khan Upa suspend laiin tlangval mahni intihlum a vui a. A vuitu hian a sawi thiam laileng khawp a, “Vanlal Nau Ang A Tahna Kalvari-ah an dawng chuang love...” tih chang thlanin Kohhran hruaitute meuh pawh, ‘Ral tawh mai se lei ninawm hi’ tih sa chung hian thih tak tak an hlauhzia si a sawi a. He tlangval hi chuan a Lalpa tawh a chak tawh lutuk a, Pathian kut nghak hman tawh lovin ama nunna a la ta a ni, a ti a. A vui zawh hnu chuan an khaw tlangvalho chuan an thih huna vuitu atana an duhzia thu an sawi huai huai mai a sin!!!

Mahni intihlum (suicide) Mizorama an tam ta lutuk hi a veiawm bawk a ni ang, chanchinbute’n mahni intihlum an tam thu leh mithiam, a biikin Psychiatrists leh Psychologist te ngaihdante chhuahin anni hian mahni intihhlum tumte counselling neih puia an thil tum thulh tir dante an thiamna atangin an sawi chhuak a. Chumi piahah chuan kan khawtlang nun kal diklo tawh siamthat ngaihna thlengin rawtna an siam a, a bengvar thlakin a tangkai hlawm hle a ni.

Chutih laiin Theology lama kan mithiam Rev. Chuauthuama’n mahni nunna late chungchanga Kristian-te leh Kohhran kalphung leh dan siam chungchangah thil inthlak awm se a duh thu a rawn ziak a. L.T. Kima chuan a rawn chhang leh bawk a. A ngaihnawm ve ve a. Chutih rualin thil awm sa thlak thlenga kal thin dan tihdanglam hreh ang reng tak kan la tamzia tilangtu a ni ve bawk.

Hemi chungchang ziaktute pahnih hian hriat loh an neih ve ve chu Indian Penal Code section 309 chungchang hi a ni. He IPC section. mahni inthah tum hrem theihna hi paih a ni tawh an ti a. Kan Mizoram Police officer-te hi zawt mah teh u, mahni intihhhlum tumte hi hun rei tak chu thubuai siam sak an ni tawh lo. Hetiang lam hre ngei tura ka rin Police officer pahnih ka rawn a, anni chuan IPC section 309 (mahni nunna lak tum hremna) hi paih a nih tawh thu min hrilh a. Aizawl SP Pu Lalbiakthanga Khiangte pawhin hemi section hmanga thubuai an ziah luh lohna a rei tawh thu min hrilh pahin mahni intihhlum tumna hi crime a ni tawhlo tih min hrilh chiang a, mahse he dan an siamthat (amend) kum tak phei chu a hre chiang tawh bik lo.

Engpawh chu lo ni se, IPC hi British-in India ram an awp lai kum 1860 daih tawha an siam kha a ni a. A tira an siam chhan hre chiahlo mah i la a hnu lamah kha chuan India hruaitute’n zalenna an sual laia ram hmangaih avanga inhal hlum tum thinte tanin a khung theihna atana dan tangkai tak chu a nih a rinawm a. Kumpinu sorkar nawrna atana thih thlenga chaw han nghei mai huam reng thin Mahatma Gandhi te han man-na tur chhuan;am atan phei chuan a remchang ngawt ang.

Bible-in engtinnge a ziah tih lam chu keini zir ve lo tan chuan sawi ve chi-ah ka ngai lova. Mahse, miin rilru hahna tawpkhawk tuara mahni intihhlum duhna hial khawp rilru pu-a hrehawm a tawrh belhchhahna atana IPC dan hmanga la hrem zui-a tan-ina tan tir leh nghal chu a nunrawn thlak ka ti. A bikin kan thalaite’n eng ang pawhin zir sang sela hmakhaw eng an neilo nia an inhriatna avangte, chumi bakah leh a belhchhahna te pawh a ni ang chu...rilru hahna dang an neih belh a, psychiatrist te tawng hawhin ‘depression’ nasa takte an neih avanga mahni nunna lak mai an duhna hi hrem belhchhah chi-ah ka ngai lo. Hetiang rilru pute duat taka enkawla, a hrem lam ni lova an rilru hahnate chhawk zangkhai tur zawnga ngaihtuahna sen erawh chu a pawimawh tawpkhawkah ka ngai thung.

Mizo tam takin thil kan thlir dan hi a zim khawp mai a. Sakhua-in a phut ni anga kan ngaihte hi kan sahuai-thing-vawn tlut fova. Mahni intihhlum tumte hrem an nih loh chuan mahni intihlum an pun phahte hi kan ring ve ngawt zel a, thliarkar rilru kal san hi zawng a harsa a ni awm e. Mahni intihhlum hi intihhmuh chi ni vak pawha ka hriat loh nen. Sawi mawi chi a nih lohzia chu kan hre vek a, mahse a tihtumte hrem emaw a lo puitlin ta te hmuh ‘Vanram kailoh’ ngawt hi chu a rilru zim thlak a, a intihthu thlak bawk. Pathian ringtu tha inti chuan khilama kai leh kailoh tur chu Ama kuta dah mai zawk awm tak te ka ti ve mai mai.

A thu hrimin mi rilru hah avanga intihhlum duhna hial khawp nei an awm chuan a bialtu Pastor leh Upa-te’n len chilh thin sela, tih theih an neih chuan a that ka ring a. An tih theih phak bak a nih pawhin Psychiatrist te rawih nise, chutiang ti tur chuan nu leh pate pawh thurawn pe zawk se. Chuti lova hetiang mi rilru na leh beidawngte khaw dang se hmuh ngawt mai hi Kohhran tih turah ka ngai lo. Sakhaw thila rin dan nghet a awm a nih pawhin chu chu Kohhran chuan kengkawh se, a hruaitute’n an nihna hre rengin bawhzui bawk se tih hi ka ngaihdan ve mai mai a ni. Hremna lam sawi vawng turah ka ngai lo.

IPC section 377 chungchangah pawh hian Kohhran hian neih inangte awm dun hi thurin kalh a nih chuan thunun mai sela, sorkar dan behchhana tanin-a khung kher an ngiat hi an huang pawnah ka ngai tho. Kaisara thil leh thil lo hi thliar hran a that lai a tamin a lang zawk e.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment