Monday, August 9, 2010

Infiamna leh identity

'Mizote hi kan chuti/khati... kan thatchhia... kan hlemhle... kan rilru a nghet lo...' tih te, chutiang tlukpui tawngkam dang te, insitna lam kan hmang nasa hle a, thusawi leh thuziak lamah te hetiang zawnga kan sawi nasat bakah titi-honaah pawh kan sawi nasa hle.

Hetianga kan hnam chanchin kan sawi kan sawi mai hi ngaihtuah ngun a ngai khawp mai. Kan thusawi thin hi thudik lo a ni kher lo ang, tlin lohna lai kan ngah ang. |hahnemngaih thu-ah a sawi pawh kan sawi tur a ni. Amaherawhchu, a chhan leh a awmzia kan hmaih ang tih a hlauhawm khawp mai.

Heti zawng hian i'n thlir chhin teh ang- Zofate hi identity-ah kan buai em a, chu buaina chu kan chingfel thei si lo, chu chuan kan hnam nun a tichhiain a tituiek ta a ni thei ang em?

Kan hnam chanchinah chiang fak-a kan hriat hlat ber chu Khampat vela kan awm lai kha a ni a, chu hmun atang chuan eizawnna leh khawsakna tur sualin kan vakchhuak ta a nih kha. Kan vak kan vak a, vawiina kan thlen chin, hmun hrang hrangah hian kan awm ta a ni. Chutianga kan vah kan vah lai chuan khawvel tharah kan lut thut a, chu chu Vailen kan tih kha a ni. Vailen vangin 1890 atangin saphovin min awp ta a, A AW B te neiin lehkha te kan zir a, sakhaw thar kan vuan zui bawk.

Chu khawvel thara kan awm lai chuan colonialism a lo chak lo deuh deuh a, India pawh an lo zalen ta. Chutia India a zalen lai vel chuan kan buai khawp mai a, India hnuaia awm ve a thenin an duh a, a thenin Burma hnuaia awm an duh a, a thenin mahni-a ro inrela awm an duh thung. Khatianga kan hmakhua tur a chian loh lai khan finna leh hriatna lamah kan hniam khawp mai, hniam tur pawh kan ni bawk a, A AW B pawh a hma lawka nei ve chauh kan ni a nih kha.

Chutianga kawng pengthuama kan awm lai chuan kan aia fingte'n ramri an siam a, a then India-ah min dah ta, a then Burma-ah an dah a, a then Bangladesh-ah an dah thung. India-a an dahte pawh chu Tripura-ah te, Manipur-ah te, Assam-ah te leh tuna Mizoram lo ni taahte hian min dah ta a, tiang chuan khawvel tharah kan lut leh ta a ni.

He'ng thil hi kum rei lo te chhunga thleng a ni a, a 'speed' hi a chak khawp mai. Hnam fing leh ropui zawkte pawhin hetiang 'speed' hi an tlin kher lo ang, keini tan phei chuan tlin chi pawh a ni lo.

Chutianga kan rik laih laih lai chuan hun a liam a, kan vawiin hi kan lo thleng ta. Ram thar hmun tharah kan awm a, kan darh ta em em a, chutah sakhaw thar kan vuan bawk. Chutah hruaitu ropui, kan vaia kan zui vek theih kan nei lo lehnghal emaw a ni a, chutianga kan awm lai chuan lal hnuaia inrelbawl thinte kha inrelbawl dan tharin kan inrelbawl ta bawk. Kan ni ta nuai nuai mai a ni ber e.

Vawiin thleng hian kan la buai a, ngaihdan leh pawm dan pawh a inang lo. 'Hnam' kan hrilhfiah dan pawh a inang lo a, 'Mizo' kan tih chin pawh a inang lo. Chutah kan khawvel tharah chuan tangka a lo lang a, khawsak nawmna a thlen bawk nen, tangka chu kan um lo thei ta lo bawk ti tein sawi ta ila a dikna lai a awm mai thei.

Hmarchhaka kan thenawmte pawh hi chutiang vel chu an ni ve tho a, 'tunge ka nih?' tih chungchangah kan buai hlawm hle a nih hi. Chu harsatna chuan kawng hrang hrangin min tibuai a, kan khawtlang nun pawh a ngheh loh phah niin a lang a, kan rilru pawh a tinghet lovin a tichhe bawk niin a lang. Chu thil chuan min tibuai a ni tih kan hriat loh lai pawhin min tibuai reng a, chu harsatna chuan hmarchhak hnam hrang hrangte hi min tibuai mek.

Chu harsatna chu sports hian a hneh thei mai thei; a hneh em loh paw'n a tidal thei niin a lang.

Khatia Mama te an rawn lar a, India Football-in a'n hmelhriat khan Kolkata velah chuan Mizo nih a nuam a, 'mi hian Chinese emaw min ti hlauh se' ti rilru thinte pawhin Mizo nih kha an chhuang ta a nih kha. Chu chu identity nghehna atana a tha lo'm ni? Tunah pawh Santosh Trophy-ah Mizoramin quarter final a'n lut a, mipui rilru a hnehzia chu sawi ngai lovin kan chiang tlang ang. Tute emaw eizawnna mai a ni lo, kan hnam min phuarkhawma min sawhnghettu a ni. Dik chiah chuan, hming tawpa 'a' awm lo chi, Lusei ni lo Awze-ho Mizo-a pawm thei tlat lo khawpa thinlung mitdelte pawhin football field-ah na na na chuan hming tawpa 'a' awm lote pawh Mizo-ah an pawm hle.

Boxer Zoramthanga leh archer Lalremsanga te'n Mizo nih an tihnawmzia te ngaihtuah ila, sports hi kan hriat loh laiin kan hnam identity siamtu pakhat a lo ni reng niin a lang. Chu rilru chu puin Zozam Weekly chuan Santosh Trophy-a Mizo footballer-te chanchin cover story-a hman hi inthlahrunna turah a ngai lo. Chhiartute paw'n min pawmpui kan beisei.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment