Sunday, September 19, 2010

1966 Mizoram Buaia Ka Hun Tawngte

¢ Lalzuia Colney

1. March 1966 : Chawngtlai Middle Sohool-ah Headmaster hna ka thawk a. Chutih lai chuan March 1, 1966-ah chuan Mizo National Front-in Movement an siam dawn tih hi an sawi a. March 1 a lo thlen chuan Sipai Post hmun hrang hrangah buai a awm tan a. Keini Skul pawh kal zel a nuam ta bik lo va, March 4-ah chuan Sikul kan khar ve ta a. March 5-ah Khawzawl Assam Rifle Post-a MNA hnathawh dan boruak thlir turin Khawzawl-ah ka kal a, Khawzawl AR Camp chu MNA chuan an lo hual bet a; tichuan, Chawngtlai lamah chuan ka hawng leh ta a. Chhumliamkawn Hmawngmual rama ka kal lai chuan Fighter a lo thlawk a, Hmawngmual tlang atang chuan ka thlir reng a. Khawzawl chu a thlawh hual vel a. AR Camp sir vel chu Machine-gun in a hawl ta char char a, ka thlir reng a, a chang chuan bomb te a thlak a. Fighter chu a hawn leh hnu chuan kei pawh Chawngtlai panin ka kal ve leh ta a.

Hetih lai hian Khawzawl khaw bul Tuisenah kan chhungte an awm a, Buai a nih tak avangin chutah chuan kan awm ve ta a. Ni dangah chuan Fighter-in Khawzawl chu a rawn bei leh ta a, Aizawl lam atangin Sipai dang an lo thleng ta bawk a, sipai chuan Civil mi an hmuh chu an sawisa deuh zel a; chuvangin, Khawzawl mi chu khaw thenawmah an tlanchhe zo deuh vek tawh a. Fighter chuan Khawzawl chu a rawn bei leh a, Khawzawl in chu a rawn kap alh ta hlauh hluah mai a. MNA pawh sipai dang an lo thlen chinah chuan an insuan bo ve ta a ni.

2. Khawzawla sipaiin min man thu : Tuisenah kan awm a(l966), Khawzawla kan chhungte chu an in a kan chuan buhte a kang zo ang tih kan hlau va, buh phur turin kan thawk chhuak a. An bun dahna kan thlen hmain, Kawnzar Veng chhaka kan kal chu sipaiin kawng chhak lam atangin silai an lo kap ri thuai a. Kan hlau va, hlauthawng tak chungin kan ding he haw a, khawi lam nge silai rikna tak pawh kan hre lo. Tichuan sipai an lo lang ta that that a, "Eheu!" kan ti a, kan hawi he haw a. Sipai chuan kei chu min man ta a, "Nangmah MNF maw? Mi sual maw? Engah nge min kah?" te an ti a. Kan hnam hrui ken chuan min hnungkhirh a, ka chhungte chu an dah hrang a, kei pawh chu tlan turin min ti a. Mahse, ka hnug lam atangin min kap dawn niin ka hria a, ka han kal chiah chuan silai chu a ri dawp a; mahse a mu chuan min fuh lo. "Kal rawh," an tih avangin ka kal zel a, sipaiin min hmuh loh chinah chuan kawngpui ka zawh ngam loh avangin kawng thlangah ka peng a, ka tlan bo ta a ni ber.

Ka chhungte chuan silai a rik avangin min kap taah ngaiin ka ruang an rawn zawng zel a; mahse, an hmu bik lo. Tlai lamah chuan Tuisena kan chenna inah chuan kan inhmu khawm a, lawm vang a ni ber tawh ang chu, min hmuh chuan an tap an tap ta a.

3. Pawngsual : Hetih lai vel hian sipaiin khua an fang a, min ko khawm a. Chutih lai chuan sipai thenkhat chuan kan hmeichhiate lo pawngsual tawk an awm a. Buaina a chhah tual tual a. Hetih lai hian kan khua Farkawn lamah chuan boruak a la veng viau tih an sawi a, Farkawn lama awm turin kan chhuk leh ta a ni. Hei hi June thla, 1966 a ni. Tichuan Farkawn chu kan thleng ta a.

4. Farkawn-ah : Farkawn-ah hian 1966 November - 1969 March thleng kan awm. Farkawn-a kan awm chuan Rambuai chuan min nang ve ta zel tho va. Hetih lai hian fa 3 kan nei a, lo kan neih avangin kan feh san a, a nute-in a awm a. Ni khat chu kan hlauh lawk ang deuhvin sipai an lo thleng ta a, kan feh hawng chu mahni inah pawh lut lovin biak inah min khung khawm a, zankhuain kan ding tlaivar thak a. A tukah chuan Bible-a kut nghatin thu min tiamtir a, ti chuan kan zalen leh deuh ta a. He khuaah hian Thaidawr, Thekpui, Thekte, Muallung te an khawm (grouped) a. YMA President ka ni a, MNF lam tangah min ngai ang tih hlauvin minit bu pawh kan thukru vel zel.

5. Vanzau-ah : 1969 March thlaah chuan Vanzau-ah ME School Headmaster ni turin min sawm a, ka kal ta a. Sipai Post nghet a ni bawk a, a thawveng deuh turah ka ngai a. Post Commander-te nen pawh kan inti tha viau a ni. Vawi khat chu MNF lehkha, Typwriter-a chhut hi an man a. Hetih lai hian helai velah chuan keini skul deuh chauh chuan Typewriter nei kan ni a. Chuvang chuan min man ta a. Mahse, sipaite nen kan inhriat deuh tawh avangin misual ka ni lo tih an hria a, sipai duty-naah min thuttir ve a. Tichuan, zan khat chu ka tlaivar ve a, a tukah min hawntir leh ta a. He khuaah hian Lianpui, Sazep, Dungtlang, Leithum, Melveng te an khawm a ni.

Rambuai lai hian kan feh tur pawh chawfun ken an phal lo va, MNF chaw pe turah min ngaih vang a ni a. Chaw fun keng lovin nilengin hna kan thawk thin a ni.

Hei hi Rambuai laia ka hun tawng tlangpui chu a ni e.

('International Seminar on Grouping of Villages'-ah he paper hi sem a ni.)

Related Posts :



No comments:

Post a Comment