Friday, August 26, 2011

Jan Lokpal chu

Havilder bang, Laldenga'n ram ropui inti India a chawhbuai a\anga kum 45-naah sorkar ropui inti India sorkar chu Havilder bang bawk Anna Hazare-a'n a chawkbuai a, chu buaina chuan India ram a pel nghe nghe.
Havildar bang Anna-a'n India sorkar a chawhbuai chhan chu corruption dotu tur Lokpal ruangam leh a kalphung tur chungchangah Anna te pawl leh sorkar lam ngaihdan a inan loh vang a ni.
Corruption do nana Lokpal din ngiattu Anna Hazare hi August ni 16 tuk khan police te'n an man a, India ram titi a tling nghal.
Kum 74-mi Hazare hian Lokpal ngiat nan Delhi-a JP Park-ah chawnghei a tum a, a thurualpui Prashant Bhusan chenna in a\anga JP Park pan tura an chhuah dawn lai velin police 22 velin kalchilhin an man ta a ni.
Hazare hi police te hian Innova car-in Delhi Police Mess an panpui nghal a, chumi hnuah special executive magistrate hmaah an hruai.
Hazare chungchang hian titi a luah nghal a, parliament-ah pawh an bengchhenpui nghal. Home minister P Chidambaram-a'n thil awmzia sawifiah a tum pawhin eptu pawl lamin an lo au bengchheng a, chuti chungin home minister chuan hreh tak chungin Hazare hi an man niin a sawi.
CrPC Section 151-na hmangin Hazare leh a thurualpui mi paruk an man a, mi 1000 chuang daih hreng bawk tiin home minister chuan a sawi.
Mi corrupt-te chhuia hrem theitu tur Lokpal din ngiatin Hazare hian April thla khan chaw a lo nghei tawh a, sorkarin a duangtu tur dinin Hazare leh a thurualpuite pawh member atan an ruat a, mahse an thu a rual theih loh avangin Hazare chuan August ni 16 a\anga chawnghei a tum leh ta a ni.
Hazare leh a thurualpuite'n Lokpal hi prime minister pawh huam tura an duh laiin sorkar lamin chu chu an remti lo a, hei hi an thu inhmuh lohna ber pakhat a ni. Hazare leh a thurualpuite chuan sorkarin din a tum Lokpal chu engmah tak tak ti thei lo tur, a hming maia awm ve mai mai turah ngaiin ni 16 a\anga tiamchin awm lova chawnghei hi an tum a, thlawptu mipui an ngah hle.
India ram hmun hrang hrangah Hazare \antu mipui an che ve nghal a, Hazare te khua, Maharashtra-a Relegan Siddhi-ah pawh mipuiin lirthei tlan lai dangin lungawi lohna an lantir a, sikul naupang pawh an tam hle.
Hazare chuan mipuite thu chahin Lokpal din ngiata beihna chu zalenna atana beih vawi hnihna tiin a sawi.
"He rama ka chenpui duh takte u, zalenna atana beihna vawi hnihna chu a in\an ta a, kei chu min man ta. Kei min man avang hian he thil hi a tawp ang em? Ni lo e, tawp lul lo ang. Chutiang a nih chu phal suh u," a ti a, "zalenna sual vawi hnihna" chuan India ram hmun hrang hrang a kangkai ta a ni.
Lokpal (Citizen's ombudsman) hi eirukna dona tur a ni a, Scadinavian rama 'Ombudsman' an tih a\anga lak a ni ber. Scandinavian ramah chuan politician leh officer lian eirute hremna \ha tak dan an nei a, chu chu Ombudsman an tih chu a ni. 1966-a Administrative Reforms Commission (ARC) chuan Lokpal ruangam hi siamin Centre-ah Lokpal ni se state-ah Lokayukta ni se tiin an ruahman a ni.
Lokpal tih hi Hindi \awng a ni a, 'Lok' tih chu 'mipui' tihna niin 'Pal' chu 'venghimtu/enkawltu' tihna a ni. Lokpal-in a tum ber chu India rama eirukna tihrem a ni ber mai awm e.
Kum 42 hnuah pawh India huan Jan Lokpal Bill chu a puitlin hlei thei lo. Lok Sabha palina, 1969 khan pass daih tawh a ni a, mahse, Rajya Sabha-ah a tlang lo thung. Chumi hnu-ah 1971, 1977, 1985, 1989, 1996, 1998, 2001, 2005 leh 2008-ahte khan 'introduce' leh a ni chungin pass a ni ngai lo chuang a lo.
Parliament-a 'introduce' a nih a piangin a enchiangtu bik committee tih velte lo zirchian atan dah a ni \hin a, chumi chhung chuan sorkar changtu lam an inthlak hman \hin vangin a puitling ngai lo.
Tun hnaiah Justice Santosh Hegde, Prasant Bhushan leh Arvind Kejriwal te'n an duang leh a, mahse sorkarin din a tum tak tak lo nia hriain Anna Hazare hian April ni 8, 2011-ah chawngheiin sorkar a kar ta a ni.
Ni 4 chhung chaw a nghei hnu-ah sorkarin Lok Pal bill siam\hat an tum thu an tiam tak avangin Anna chuan a chawnghei a titawp ta a, mahse, sorkar chu a kar reng tur thu sawiin LokPal bill hi August ni 15 hmaa pass a nih loh chuan chaw nghei leh a tum thu a sawi.
"Mipui te duh dan hi a thamral ka phal lo. Sorkar hian Lok Sabha neih leh hun monsoon session-ah he bill hi a pass lo a nih chuan national flag pu chungin lungawi lohna ka lantir leh ang," a ti.
Sorkar chuan a duang turin committee a din ta a, Hazare leh activist dang palite leh minister panga an tel. Mahse, an thu a rual ta lo a, minister-te duh dan zawk chu parliament-ah putluh a ni ta a ni.
August ni 4-ah Lokpal Bill chu parliament-ah putluh a ni a, hetih lai hian Lokpal ngiattu langsar Anna Hazare chuan a copy a lo hal.
Kum 74-mi Hazare chuan sorkarin Lokpal din a tum dan chu "hnam phatsatna" tiin a sawi a, sorkar lamin Hazare chet dan chu "Parliament zah lohna" an ti ve thung.
Lokpal hi hlemhletna dona atana tih, chak taka chhuia hrem tura beisei a ni a, a ngiattu Hazare leh tlawmngai pawl \henkhat chuan sorkarin din a tum dan hi an pawm ta lo a ni. Sorkarin Lokpal chu prime minister leh a office huamtir loh an tum chu an pawm loh chhan ber pakhat a ni a, mi hlemhlete chhui turin thuneihna a nei tak tak lo niin an sawi bawk.
Hazare leh a \huihruaite chuan India sorkarin Lokpal din a tum hian thuneihna a nei tak tak dawn lo tiin an pawm loh chhan an sawi.
Lok Sabha-a an sawihonaah BJP lam chuan Lokpal-in Prime Minister's Office a huam loh chhan hi sorkar an zawt a, a hma chawlhkara cabinet meeting-ah prime minister-in Lokpal hi a office huamtir duh loh chhan a nei lo tih a sawi thu sawichhuakin BJP hotu Sushma Swaraj chuan, "Tuman prime minister thu hi an awih nange?" tiin sorkar lam a zawt.
Lokpal-in huam loh bik nei lo se tia ngiattu Hazare leh a pawlte chuan New Delhi-a Jantar Mantar-ah drafting committee te Lokpal Bill buatsaih hi an lo hal a, August ni 16 a\angin chawngheiin sorkar an kar zui ta a ni.
Anna Hazare chuan an chawngheina hmun, Ramlila Maidan-ah amah thlawptute hmaah thu a sawi a, "Revolution meichher hi a nung reng tur a ni," a ti.
Anna leh a \huihruaite hian August ni 19 a\ang khan Ramlila Maidan-ah chawnghei an \an a, a tanna Tihar Jail a\anga chhuakin Anna hian Gandhi-a thlan leh India Gate te a tlawh phawt a, tlai lam dar 2-ah chawngheina hmun hi a thleng a ni. August ni 16 a\ang khan chaw hi a nghei tawh a, Tihar Jail-a an dah lai pawhin a ei lo.
India sorkar chu India awp \hintu British sorkar nen a tehkhin a, "British-ho chu an chhuak tawh a, mahse he ram hi a la zalen lo, tun hi zalenna sual vawi hnihna a ni," a ti. Chu 'revolution' meichher chu a mit ang tih a hlauh thu a sawi a, amah a tel ta lo a nih pawha mit lova chhi zel turin \halaite a chah.
"|halaite chakna hi hnam chakna chu a ni, Hazare tel leh tel loh lam a ni lo. Chu revolution meichher chu a nung reng tur a ni," a ti.
Doctor 36-in kum 74 mi Anna hi an chawngheihna hmunah hian an vil a, an enkawl uluk hle. August ni 23, ni riat chaw a nghei ni-ah a chawngheinaa viltu doctor-te'n Anna hi ngaihtuahawm chu ni lo mah se a chak tawh lo tih an sawi a, hei hian thuneitute a awm hle hletir thei ta lo; prime minister-in a chawnghei titawp turin a ngen.
Prime minister Manmohan Singh chuan Anna hi lehkha thawnin, "I hriselna kan ngaihtuah a ni," a ti a, Lokpal din dan tur chungchanga an duh dan chu parliamentary committee-in Lok Sabha speaker hnenah zirchian an dil tur thu a hrilh bawk.
He committee hi Standing Committee on Law, Justice and Personnel a ni a, sorkarin Lokpal Bill duang tura a tih committee rawtna lo thlifimtu kha an ni. An thlitfim hnu-ah cabinet-ah thlen a ni a, Parliament-ah putluh a ni ta a ni.
Kum 74 lai ni tawh mah se Anna chuan a ni riat ni-ah a la \hat thu a sawi a, "Ka \ha e...ka doctor-te hian ka thih an phal lo ang," a la ti.
Prime minister-in lehkha a thawn hma hian sorkar lam a\angin Anna te duh dan chu bill awm mekah dah belh theih a nih tur thu a ri bawk.
Anna hian \antu a ngah bakah an thawm a ring tial tial a, sorkar lam hi tawlh lo thei lo dinhmunah an dingah ngaih a ni. Sorkar hian a tirah Anna leh a pawlte chakzia an hre pha lo tih chu mi tam tak ngaihdan a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment